آشنایی با استانداردهای بین المللی و اصول نگهداری تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن – قسمت اول

تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن به تجهیزاتی اطلاق می شود که برای استفاده در مناطق خطرناک و معادن طبقه بندی شده اند و جهت استعمال بایستی از بالاترین سطح ایمنی برخوردار باشند. تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن به گونه ای طراحی شده اند که می توانند از هرگونه جرقه، شعله یا انفجاری که توسط تجهیزات غیر ضدانفجار ایجاد می شود را کنترل کرده یا از تولید آنها به طور کلی جلوگیری کنند.

تجهیزات معدنی  EXموجود باید طبق الزامات قانونی طبقه بندی شوند که البته از نظر صلاحیت متفاوت هستند. صدور گواهینامه معادن استاندارد و تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن توسط آژانس های دولتی ملی یا سازمان های مستقل شناخته شده، انجام می شود.

الزامات بهداشتی و ایمنی شغلی بسته به طبقه بندی اعمال شده در معادن خاص، استفاده از رتبه بندی های خاص تجهیزات و ماشین الات ضدانفجار معادن را تعیین می کند.

اغلب معادن قابل استخراج مکان هایی است که به دلیل وجود مواد قابل اشتعال در هوا خطر آتش سوزی یا انفجار وجود دارد. این مواد شامل گازها، بخارها، گرد و غبار و الیافی هستند که در غلظت های کافی در هوا وجود دارند تا مخلوط قابل اشتعال تولید کنند.

تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن مورد نیاز برای استفاده در یک منطقه Ex خاص به طبقه بندی نوع خطر موجود در آن معدن بستگی دارد. در مناطقی از قبیل معادن زیرزمینی و پالایشگاه های شیمیایی، طبق نوع و سطح ریسک ناشی از مواد موجود در هوا، طبقه بندی های مختلفی(با عنوان “طبقه بندی منطقه”) انجام می شود. تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن که برای استفاده در منطقه خطرناک تأیید شده اند، باید حاوی برچسب مخصوص باشند که رتبه آنها از نظر میزان ضد انفجار بودن را به وضوح نشان دهد.

کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک(IEC) یک استاندارد بین المللی غیر اجباری(IEC 60079) را برای طبقه بندی تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن و همچنین یک سیستم برچسب گذاری استاندارد را ارائه داده است. استاندارد IEC یک استاندارد تأیید شده توسط سازمان ملل است که برای ارائه یک مرجع مشترک برای درک انواع استانداردهای مختلف رتبه بندی تجهیزات معدنی  EXکه در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد، ایجاد شده است.

استانداردهای تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن

کلیه تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن در مکان هایی که در تماس با هوا یا مواد منفجره قرار دارند، بایستی از نظر دستیابی به دمای غیرقابل قبول(دمای لازم برای اشتعال) مجاز باشند. با در نظر گرفتن هر دو دمای محیط و اثر گرمایشی، درجه حرارت حداکثر مقادیر مطابق با کلاس دما یا دمای لازم برای اشتعال را بدست می آورد.

کلیه الزامات مجاز در مورد انواع تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن در استانداردهای زیر خلاصه می شود:

– EN IEC 60079-0 برای تجهیزات برقی(گازها، بخارات و گرد و غبار)

– EN IEC 13463-1ff برای تجهیزات غیر برقی

– EN ISO 80079-36  برای تجهیزات غیر الکتریکی(جدید)

استانداردهای حفاظت از احتراق در تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن می توانند این الزامات را تکمیل یا ابطال کنند. الزامات حفاظت یکسان در مورد چندین نوع محافظت مانند محافظت در برابر شارژ الکترواستاتیک، محفظه های فلزی یا مقاومت مکانیکی در برابر ضربه، در این استانداردها تحت الزامات مهندسی عمومی خلاصه می شود. البته قابل ذکر است استانداردهای فردی خاص تر می توانند الزامات سختگیرانه تری را مطالبه کنند.

این الزامات تا حدی بر مبنای تجهیزات الکتریکی گازها و بخارات استوار است، احتراق ناشی از گرد و غبار و تجهیزات غیر الکتریکی در استانداردهای اصلی فردی در تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن موجود است.

محدوده دمای کلی برای استفاده از تجهیزات الکتریکی محافظت شده در برابر انفجار، از 20- درجه سانتیگراد تا 40+ درجه سانتیگراد تعریف شده است. انحرافات مجاز در گسترش یا محدود کردن دامنه دما باید مشخص شود.

این دو محدوده دما از یک طرف وضعیت محیط کار و از طرف دیگر گرمای خاص در تجهیزات در حین کار را در نظر می گیرند. انفجار ناشی از فشار، عرض شکاف مجاز و جریان های غیر اشتعال مجاز در خارج از این محدوده دما تغییر می کنند. این موارد باید در هنگام استفاده از تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن در نظر گرفته شود و این امر می تواند شرایط آزمایش متفاوتی ایجاد کند. از لحاظ تاریخی، انواع حفاظت های تجهیزات و ماشین آلات ضدانفجار معادن بر اساس چهار اصل محافظت با سطح ایمنی بالا ساخته شده است.